14/03/2014 09:23:26

Ballakume për ditën e verës

nga Brunhilda Çela

Sekretet e aromave të Brunhildës Kam marre dhe provuar shume receta ballakumesh, pak a shumë janë të gjitha të njëjta në përbërës me shumë pak ndryshime gramaturash. Në të gjitha recetat thuhet duhen rrahur me dorë, me lugë druri dhe jo me mikser, mundësisht në enë bakri të kallajisur. Enën e bakrit nuk e kisha, lëndën e parë e sigurova nga fshatarja që blej zakonisht pra edhe gjalpin edhe vezët, miellin e misrit e kisha edhe ate te kualiteti shumë të mirë miell italian, por që këtu e bleva në një dyqan turk. Durimi dhe dashuria për të gatuar dhe sidomos kur bëhet fjala për receta tradite që bëhen në raste të vecanta nuk më mungon. Pra ja nisa punës që në mëngjes me këte rectë që do ndaj edhe me ju:

--500 g sheqer jo pluhur
--250 gr gjalpe te tretur mundësisht gjalpë fshati me aromë të mirë
--500 g majë mielli misri, dmth duhet situr me sitë shumë të imët dhe të nxjerrësh vetëm majën e miellit varet nga mielli i misrit por te paktën duhen dy kg e gjysëm miell misri që të nxjerrrësh 1 kg majë mielli, pra sita duhet te jete shumë e imët më parë amvisat elbasanase kanë përdorur corapet e holla të grave për sitjen e miellit (unë sigurisht nuk e bëra këtë punë pasi mielli që gjeta unë ishte majë miell misri).
--4 veze
--gjysëm lëvozhge veze me finjë (finja është një tretësirë hiri me ujë unë e bej keshtu një luge gjelle finjë per 250 ml ujë e ziej njëherë dhe pastaj e le te ftohet dhe të kullojë,e mbush në një shishe të vogël dhe e mbaj gati kur më duhet pasi e përdor edhe në ca receta të tjera)

"kushti kryesor qe nuk rrihen me mixer" - ishte porosia e mikes sime dhe ju përmbajta me përpikmëri," por me lugë druri dhe në nji tenxhere bakri të kallaisur" - tenxheren e bakrit e zëvendësova me një enë inoksi. Vezët hidhen çdo pesë minuta.

Si fillim tretet gjalpi dhe lihet te ftohet pak sepse duhet i ngrohtë, temperatura e gjalpit duhet të jetë aq sa ta durojë gishti i vogël, atëherë është aq sa duhet.

Në tenxhere hidhet sheqeri dhe mbi sheqer hidhet gjalpi i shkrirë dhe rrihet deri sa të shkrihet sheqeri, ky proçes zgjat me dorë rreth 1 orë. Pastaj hidhen vezët një e nga një e duke vazhduar rrahjen po me lugë druri.

Shtojmë edhe finjën dhe vazhdojmë rrahjen. Pastaj hidhet maja e miellit ngadalë-ngadalë. Nga maja e miellit lë një grusht të vogël pa ja hedhur dhe e zëvendëson me një grusht miell gruri.

Vetëm kujdes miellin nuk duhet ti kalosh masen dhe për të provuar vë gishtin e madh tek brumi nqs nuk ngjit ato jane gati.....dhe dicka tjeter nuk rrumbullakosen me dorë si gurabije....poooooooooooor futet grushti me kujdes në brumë dhe me kujdesin më të madh duhet matur me sy vendi në tepsi që mos ti lëvizim dhe e hedhim brumin duke përmbysur grushtin mbi tepsi.

Tepsinë më përpara e kemi lyer me gjalpë të shkrirë ose i shtrojmë leter pjekëse. Kujdes kur të piqen me 150 gradë dhe mos të skuqen si biskotat ose si gurabijet...por të pjekura ngjyrë të celët..dhe mbasi piqen i le pak dhe sa janë të vakta i nxjerr nga tepsia apo tava ku do i piqni...Unë i shtova edhe lëkurë limoni në recetë nuk është, ju bëjeni si të doni ju.

Mirëpo si tip eksperimentues që jam thashë me vete po bëj një të katërtën e recetës me rrahje me mixer dhe e shoh menjëherë ndryshimin. Beso, por provo e vërteto i thonë kësaj pune.

Përfundimi: ASNJË NDRYSHIM AS NË FORMË AS NË SHIJE.
Pra vërtetova edhe njëherë që mos të jemi strikt të kapemi si të marrë pas një gjëje që thuhet është kështu se them unë kështu, se kështu është bërë gjithmonë dhe kështu bëhet, por pa një argument dhe vërtetim shkencor.........

Ballakumja është një ëmbëlsirë e vjetër dhe në atë kohë kur ka dalë ballakumja nuk ka pasur as elektricitet e jo më mikser. Edhe përdorimi i finjës më vërteton mua personalisht që është ëmëlsirë e vjeter se në atë kohë nuk ka pasur as sodë buke apo pluhur pjekës apo karbonatkaliumi(K2CO3) substancë dhe finja nuk është gje tjetër vetëm një tretësirë alkalike hidroxidkaliumi, edhe soda e bukës në ujë po të tretet është tretësirë, po bazike.

Në Austri gratë e vjetra kur bënin disa ëmbëlsira tradicionale (Lebkuchen) të krishtlindjeve i bënin me finjë ndërsa tani marrin karbonat kaliumi te cilin e tresin ne uje.

Emrin gjermanisht karbonat kalium e ka potasche e ka marrë emrin nga hiri se më parë substanca nxirrej nga tretësira e hirit pra finjës, asche (gjerm.) -hiri (shqip). Unë do thoja bëhet ashtu si del e mirë dhe e shijshme, rregullat caktohen dhe ne i vërtetojmë që ja vlen zbatimi i tyre apo jo.......Ju uroj Gëzuar Ditën e Verës atyre që festojnë kudo që jeni !

HermesNews - ©2014

Dërgo me email | Stampo artikullin